Muqdisho 04-05, 2024; Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta XFS mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa Muqdisho ku daahfuray kulan ay Wasaaraddu qabatay oo ah Wadatashiga iyo Naqshadaynta iyo dib-u-eegista Hannaanka Qaran ee Wadajir.
Khudbaddiisa waxaa uu mudane Axmed Fiqi ku faahfaahiyay hannaanka qaran ee Wadajir gaar ahaan dib u eegista isaga oo yiri “Geedi socodyadyada lagu yegleelaayay goleyaasha deegaanka waxay daboolka ka qaadeen caqabado iyo daldaloolo muhiim ka dhigaya in dib u eegis lagu sameeyo hannaanka wadajir iyada oo laga jawaabaayo dalabka muwaadiniinta ee ku aadan maamul shaqeynaya, daahfun, xilkas ah, bixiyana addeeg bulsho, isla markaana xaqiijiya ka qeyb galka dadweynaha, waxaa la dejiyay sharciyada, siyaasada iyo mashaariicda awood siinta dowladaha hoose. Sidaas oo ay tahay hadana waxaa soo baxay caqabado intii lagu jiray unkidda goleyaasha deegaanada tasoo muhiim ka dhigtay, dib u eegista lagu saxaya arimahaas iyada oo la dabaqayo casharadii laga bartay caqabadaha lagu ogaaday intii lagu jiray taabo gelinta Wadajir. Su’aalaha addag ee kulankan ka jawaabaayo waxaa ka mid ah:
“Lix sanno ka dib xageen joognaa? Ma gaarnay Yoolka Hannaanka Qaran ee Wadajir oo ahaa dhisidda goleyaal iyo maamulo deegaan oo la doortay, loo dhan ayahy, shaqaynaya isla markaana joogto ah taasoo lahaanshaheeda iyo maamulkeeduba leeyihiin muwaadiniintooda deegaanka, Maxaa shaqeeyay, Maxaan shaqayn iyo sababta? Maxaa Maqan oo loo baahan yahay in lagu daro?” Ayuu intaa raaciyay.
Dhanka kale, Mudane Axmed Macallin Fiqi, Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya waxaa uu ka hadlay ujeedka kulankan iyo waxa laga filan karo labada maalin ee uu socdo “Ujeedka kullankan waa Dadaal wadareedkeed ku saaleysan sidii laysigu keeni lahaa aragtiyo, waaya aragnimo iyo khibrado kala duwan si loo helo hal abuur iyo xal waara oo waxtar leh. Dadaal wadareedkeena dib u jaleecida Hannaanka Qaran ee Wadajir, wuxuu udub dhexaad u yahay fududeynta dowlad iyo bulsho dhiska dalka gaar ahaan abuuritaanka hannaanka goleyaashe deegaananda. Sidaas darteed, Labada maalmood ee soo socda waxaan waxaan si wadajir ah u qiimeyn doonaa guuliyihii, horumarki, caqabadihii iyo casharadii sax iyo qalad laga bartay hergelinta Wadair ee lixdii sano oo la soo dhaafay. Waxa ka soo baxa kulankaa waxay qaabeyn doonta jihada iyo siyaasada lagu hagi doona Hannaanka Wadajir, taasoo ku wajahan xal u helida iyo wax ka qabashada baahiyaha heerka bulshada isla markaana waxay wax ka tari doonta geedi socodka iyo horumarinta guud ee heer qaran. Waxaan ku kalsoonahay inaad wax ku biirintaada doodda wadatashiga iney noo horseedi doonta hannaan ku saleysan istaraatajiyad lagu dhisay xog saxan iyo wadatashi loo dhan yahay”.
Hanaanka Wadajir, waxaa uu ka kooban yahay 1 yool, 5 qeybood oo kala duwan, laakiin isku xiran, ahna qeybo is dhamaystiraya iyo 5 ujeedo, waana hannaan Qaran ka jawaabaya baahida loo qabo dib-u-heshiisiin dhab ah, hergelinta iyo horumarinta mashaariicda bulshada, wada hadalka bulshada, yagleelida goleyaasha dowladaha hoose iyo soo nooleynta waddaniyadda. Macnaha Wadajir waa “Midnimo” waxaana loogu talagalay in uu bixiyo nidaam isku xiran kaasoo taageerayo, isla markaana horumarinaya wadashaqayn iyo isku xirnaan xoogan oo ka dhexeysa heerarka kala duwan ee dowladda waxaana loogu talagalay in uu bixiyo nidaam isku xiran kaasoo taageerayo, isla markaana horumarinaya wadashaqayn iyo isku xirnaan xoogan oo ka dhexeysa heerarka kala duwan ee dowladda.
Intaasi ka dib, Ka qaybagalayaasha Kulanka Wadatashiga Naqshadaynta iyo Dib-u-eegista Hannaanka Qaran ee Wadajir ayaa leh Doodo Kooxeedyo lagu falanqaynaayo arrimaha hortabinta u lahaa Hannaanka Wadajir iyo waxyaabaha ka dhaqangalay wajiga 1-aad.
Marwo Sacdiyo Maxamed Cumar La-taliyaha Dowladaha Hoose ee Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta XFS oo ka hadashay maalinka 2-aad ee kulanka ayaa tiri “oolka laga leeyahay shirkaan Waxaa ka mid ah in la soo celiyo madasha lagu xariirin jiray dhismaha Goloyaasha deegaanka. Waxaan samayn doonaaa madal ay dowlada uwada dhantahay oo lagu gorfeeyo daadajinta maamulka iyo hiigsiga doorasho qof iyo cod ah”
Sidoo kale, Mudane Abdirahman Ahmed Farah – Xiriiriyaha Mashruuca Dowladaha Hoose ee JPLG iyo La-taliyaha Machadka Qaran ee Dowladaha Hoose ayaa soo jeediyay Xog ku saabsan Caqabadaha ka jiray fulinta Wajiga 1-aad ee Hannaanka Qaran ee Wadajir.
Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta XFS Mudane Cayduruus Macallin ayaa maalinka 2-aad si rasmi ah u soo xiray kulanka Naqshadaynta iyo Dib-u-eegista Hannaanka Qaran ee Wadajir.
Kulankaan oo socday muddo labo cisho ah ayaa looga hadlay waxyaabaha ka qabsoomay Wajiga 1-aad ee Hannaanka Qaran ee Wadajir, sidoo kale inta uu socday kulanka waxaa lagu lafa-guray lana soo bandhigay waxyaabaha gaabiska ku keenay isu-duwidda Wadajir.
Agaasimayaasha Guud ee Wasaaradaha Arrimaha Gudaha Dowlad Goboleedyada oo ka hadlay munaasabadda xeritaanka ayaa hoosta ka xarriiqay ahmiyadda kulanka uu lahaa iyo sida lagama maarmaanka uu ugu yahay hannaanka Wadajir geeddi socodka Dowlad dhiska Soomaaliya.
Ugu Dambayn, Kulanka ayaa waxaa kasoo qaybgalay Masuuliyiin ka kala socda Dowlad Goboleedyada iyo Maamulka Gobolka Banaadir.
